De rug vormt het centrale deel van het lichaam. Het is een van de sterkste onderdelen van het lichaam. Dat is niet voor niets: we gebruiken onze rug de hele dag door. Niet alleen bij bewegingen, maar zeker ook als we lang zitten zijn onze rugspieren hard aan het werk. Het is dan ook niet gek dat lage rugpijn een veelvoorkomende kwaal is in alle leeftijdsgroepen. Gelukkig zijn de pijnklachten in de meeste gevallen niet erg en verdwijnen ze vanzelf. Toch kan lage rugpijn erg vervelend zijn en behoorlijk in de weg zitten. Genoeg reden om wat meer informatie erover te lezen dus…
Acute en chronische lage rugpijn
We kunnen lage rugpijn onderverdelen in acute en chronische rugklachten. Bij acute lage rugpijn is de klacht minder dan 6 weken aanwezig. Wanneer het in de rug schiet, wordt dit in de volksmond ook wel ‘spit’ genoemd. In de meeste gevallen vermindert de pijn aanzienlijk binnen deze 6 weken. Is de pijn langer dan 3 maanden aanwezig, dan wordt het een chronische klacht genoemd. Gelukkig zijn er ook in deze fase nog steeds voldoende behandelopties om weer klachtenvrij te worden. De KNGF Richtlijn benoemt ook nog een tussenfase van rugpijn. Uiteindelijk zijn er drie fasen van rugpijn te onderscheiden:
- Acute rugpijn (0 tot 6 weken aanwezig);
- Subacute rugpijn (6 tot 12 weken aanwezig);
- Chronische rugpijn (langer dan 12 weken aanwezig).
Oorzaken lage rugpijn
Lage rugpijn is een complex fenomeen en kent verschillende oorzaken. Verreweg het grootste deel van de klachten vallen onder aspecifieke rugklachten. Dit betekent dat het niet duidelijk is hoe de pijn precies ontstaat. Vaak lijkt het een samenspel van factoren, zoals leefstijl, werk, fysieke gesteldheid en mentale gesteldheid. Het lijkt erop dat er dan tijdelijk geen goede samenwerking is tussen de spieren, banden en botten in de lage rug. Een aantal risicofactoren die de kans op pijn in de lage rug vergroten zijn:
- Lang zitten (bijvoorbeeld een kantoorbaan of vrachtwagenchauffeur);
- Zwaar fysiek werk of tillen (bijvoorbeeld in de bouw of in de verpleging);
- Overgewicht;
- Stress;
- Vermoeidheid.
Symptomen van lage rugpijn
Lage rugpijn kan zich op meerdere manieren uiten. Het kan plotseling beginnen of geleidelijk toenemen. In 90% van de gevallen gaat het om ‘gewone’ lage rugpijn. Dit betekent dat er geen sprake is van een hernia of onderliggende pathologie, zoals infecties of een breuk. Veelvoorkomende symptomen van gewone lage rugpijn zijn:
- Zeurende of hevige pijn in de onderrug;
- Uitstraling naar één of beide billen;
- Uitstraling naar één of beide (boven)benen;
- Stijfheid met bewegen of na lang zitten;
- Beperkte beweeglijkheid.
Verschillende aandoeningen bij lage rugpijn
Ondanks dat het bij veel lage rugpijn lastig te duiden is wat er op lichamelijk vlak aan de hand is, worden er toch een aantal veelvoorkomende klachten opgesplitst:
Spit
Spit is een term voor klachten waarbij het ‘in de rug is geschoten’. Het is een acute klacht, vaak gepaard met directe scherpe pijn. In verloop van tijd ontstaat verkramping en een stijf gevoel. Meestal ontstaat het bij een verkeerde beweging. De rugspieren werken op dat moment vaak onvoldoende samen, waardoor de rug niet goed gestabiliseerd wordt. Het is vaak een gevolg van overbelasting, zwakke rugspieren en langdurig in eenzelfde houding werken. Gelukkig gaat Spit meestal vanzelf over binnen enkele weken. Actief blijven in je dagelijkse activiteiten waar mogelijk is de belangrijkste remedie.
Corestability problematiek
Rugklachten zijn regelmatig te herleiden naar een verminderde conditie van de rompspieren. We kunnen de wervelkolom symbolisch omschrijven als een tentstok die overeind wordt gehouden door spantouwen. Deze spantouwen in het menselijk lichaam zijn de kleine ‘stabiliserende’ spieren. Wanneer deze spieren niet goed samenwerken, moeten de grotere spieren het overnemen. Deze grotere spieren liggen verder van de wervelkolom af. Er komt een flinke belasting op deze spieren. Op den duur kunnen de spieren vermoeid raken en kun je zeurende lage rugpijn krijgen. Het is dan ook belangrijk dat de kleine stabiliserende spieren in goede conditie zijn. Dit vermindert de kans op lage rugpijn en op recidieven.
Hernia
Tussen de wervels bevinden zich tussenwervelschijven. Dit zijn een soort sponsjes gevuld met een gel-achtige vloeistof die dient als schokdemper. Soms kan deze vloeistof iets gaan uitpuilen uit de tussenwervelschijf, waarna deze tegen de zenuw drukt. Deze prikkeling van de zenuw kan uitstraling in het been veroorzaken. Dit uit zich vaak in schietende en scherpe pijn in het been, soms gepaard met tintelingen, gevoelloosheid en krachtsverlies in het been. Een hernia is een erg vervelende klacht, waarbij het belangrijk is om op een juiste manier te bewegen om de druk op de zenuw te verminderen. In de meeste gevallen vermindert de klacht binnen 3 maanden aanzienlijk. De precieze locatie van de beenklacht hangt af van op welke hoogte in de rug de vloeistof uitgepuild is. De fysiotherapeut kan door een onderzoek meer duidelijkheid geven over de klacht én advies geven om er adequaat mee om te gaan.
Ischias
De nervus ischiadius is een zenuw die vanuit de rug naar het been loopt. Bij ischias-klachten is deze zenuw geïrriteerd. Dit kan komen door een beknelling, beschadiging of ontsteking van de zenuw. Vaak wordt het veroorzaakt door druk op de zenuw door langdurig en veel zitten, verhoogde spierspanning of overbelasting. De klachten zijn vooral zeurende pijn in de lage rug met uitstraling over de zijkant van het bovenbeen. De fysiotherapeut kan samen met jou analyseren waar de oorzaak ligt en hier een gericht behandelplan bij opstellen.
Veelgestelde vragen rondom lage rugpijn
Ik ben door mijn rug gegaan. Wat nu?
Geen zorgen. Ondanks dat de lage rugpijn erg vervelend kan zijn, neemt deze vaak snel af in hevigheid. Blijf zoveel mogelijk actief, beperk de bedrust en probeer je dagelijkse activiteiten waar mogelijk uit te blijven voeren. Om je rug meer te ontspannen en mobiel te krijgen, kunnen specifieke oefeningen voor de lage rug helpen. Blijven de klachten? Neem dan contact op.
Kan het kwaad om te bewegen met lage rugpijn?
Pijn is een waarschuwingssignaal van het lichaam. Het betekent gelukkig niet direct dat er ook daadwerkelijk schade is. Bij lage rugpijn is het juist belangrijk om te blijven bewegen. Met beweging kunnen de rugspieren herstellen en wordt de doorbloeding op gang gebracht. Zorg er wel voor dat je verstandig beweegt: afwisselend, binnen de pijngrens en niet te zwaar tillen. Wees ook alert op mogelijke factoren die jouw herstel kunnen belemmeren, zoals stress of lang zitten in de auto.
Heb ik een hernia?
Veel mensen denken bij lage rugpijn direct aan een hernia. Logisch, maar gelukkig is het in de meeste gevallen niet zo. Waar kun je een hernia aan herkennen? Specifieke klachten bij een hernia zijn:
- Schietende pijn vanuit de lage rug naar de voet;
- Schietende pijn in het been staat op de voorgrond ten opzichte van de lage rugpijn;
- Schietende pijn wordt opgewekt bij hoesten, niezen en persen;
- Tintelingen en/of doofheid in het been.
Tips om lage rugpijn te voorkomen
Ondanks dat rugklachten meestal vrij onschuldig zijn, is het natuurlijk het fijnst om ze te voorkomen. Wat kan je zelf doen om lage rugpijn te voorkomen?
- Gezonde leefstijl
Wist je dat overgewicht, stress en roken risicofactoren zijn voor rugpijn? Een gezonde leefstijl is dan ook belangrijk om de kans op lage rugpijn te verkleinen! Denk aan gezonde voeding, voldoende ontspanning en slaap, voldoende dagelijkse beweging en niet te veel stress.
- Bewegen
Misschien ken je de uitspraak wel: ‘rust roest’. Zo is ook ons lichaam niet gemaakt om lang achtereen stil te zitten. De wervelkolom en de rugspieren zijn gebaat bij beweging. Actief blijven zorgt ervoor dat je in conditie blijft. Begin bijvoorbeeld vandaag nog met een dagelijks ‘ommetje’ of pak de fiets in plaats van de auto!
- Werkhouding
Heb je een baan waarbij je lang achtereen zit of veel moet tillen? Wees dan alert op je houding. Let er bij een kantoorbaan op dat de werkplek ergonomisch is ingericht en dat je regelmatig wisselt van houding. Ga bijvoorbeeld even staan of loop een rondje over de afdeling. Bij zwaar tilwerk is het belangrijk dat je zo veel mogelijk de beenspieren gebruikt. Buig goed door de knieën en houd de rug recht. Hierdoor wordt de rug minder belast.
- Oefeningen voor de lage rug
Als je eenmaal lage rugpijn hebt gehad, kan het regelmatig terugkeren. Heb je vaker last van de lage rug? In dat geval kan het goed zijn om oefeningen te doen om de lage rugspieren te ontspannen én te versterken. Thuisarts.nl heeft een video samengesteld met enkele oefeningen die je dagelijks kunt uitvoeren.
Wanneer moet ik langs de fysio voor mijn lage rugpijn?
De fysiotherapeut is vaak de juiste zorgverlener om naartoe te gaan bij lage rugpijn. Door middel van een anamnese en lichamelijk onderzoek kan de fysiotherapeut een (mogelijke) diagnose stellen en jou helpen bij de klacht. Wat kunnen redenen zijn om een fysiotherapeut in te schakelen?
- Wanneer jouw lage rugpijn al enkele weken aanwezig is en niet vermindert;
- Wanneer je lage rugpijn hebt en niet weet wat de oorzaak is;
- Wanneer je lage rugpijn hebt en je afvraagt welke oefeningen geschikt kunnen zijn;
- Wanneer je vaker terugkerende lage rugpijn hebt en je dit graag wilt voorkomen.
Wanneer moet ik langs de dokter voor mijn lage rugpijn?
Soms is het nodig om langs de dokter te gaan, omdat er mogelijk meer nodig is dan alleen fysiotherapie. Dit kan bijvoorbeeld omdat er mogelijk andere klachten spelen, bijvoorbeeld:
- Wanneer er naast lage rugpijn ook sprake is van uitval in de beenspieren;
- Wanneer een val de oorzaak van de lage rugpijn is;
- Wanneer de pijn dusdanig is dat er pijnmedicatie nodig is;
- Wanneer je kanker hebt (gehad).
Bel direct de huisarts bij een van onderstaande klachten:
- Je hebt naast de lage rugpijn ook last van duizeligheid, zweten of koorts;
- Je kunt niet meer plassen, ondanks dat je de drang voelt;
- Je kunt de urine of ontlasting niet meer ophouden;
- Je hebt plotseling minder beenkracht. Je kunt niet meer op de tenen of hakken staan.
Mogelijke behandelingen tegen lage rugpijn
De fysiotherapeutische behandeling bestaat veelal uit adviezen en oefentherapie. Het advies is gericht op hoe jij het beste om kunt gaan met lage rugpijn. Iedereen is anders en elk lichaam vergt een persoonlijk aanpak. Het advies zal dan ook op maat gemaakt zijn voor jouw dagelijkse activiteiten en hulpvraag. De oefeningen zijn veelal gericht op het versterken en beweeglijker maken van de rug. Afhankelijk van je onderliggende oorzaak kan de behandeling worden aangevuld met manuele therapie, dry needling en medical taping.