Rugklachten

De rug vormt de basis van ons lichaam. De hele dag door gebruiken we onze rug op een andere manier. Er wordt dan ook veel van onze rug gevraagd: deze moet zowel flexibel als sterk genoeg zijn. Een rugklacht kan erg vervelend zijn en de dagelijkse activiteiten behoorlijk in de weg zitten. Hier kunnen veel verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen.

Acute en chronische rugklachten

We kunnen rugklachten onderverdelen in acute en chronische rugklachten. Met acute rugklachten bedoelt men dat deze klachten minder dan 6 weken aanwezig zijn. In de meeste gevallen verdwijnt of vermindert deze pijn in de rug aanzienlijk binnen deze 6 weken. Is de pijn na 12 weken nog steeds aanwezig, wordt het een chronische rugklacht genoemd. Dit betekent echter gelukkig niet, zoals de naam helaas wel doet vermoeden, dat er niks meer aan deze klacht te doen is. Er zijn ook nog voldoende behandelopties om van een chronische rugklacht af te komen.

Hoge rugpijn en lage rugpijn

Onze wervelkolom kunnen we verdelen in wervels die horen bij de onderrug (de lendenwervels), de midden of bovenrug (de borstwervels) en de nekwervels. Er kan dus ook een onderscheid worden gemaakt tussen hoge rugpijn, wat zich rondom de bovenrug bevindt, en lage rugpijn in de onderrug. Bij hoge rugpijn is er meestal sprake van een gebrek aan beweging door langdurig in eenzelfde houding zitten waardoor er stijfheid ontstaat. Vaak zijn er ook spierknopen aanwezig tussen de schouderbladen. Lage rugklachten kan zich op meer verschillende manieren uiten, waar we later in dit artikel meer uitleg over zullen geven. Op thuisarts.nl kun je meer lezen over lage rugklachten.

Oorzaken rugklachten

Rugklachten is een complex fenomeen. Slechts bij 1-5% van de rugklachten kan er een specifieke oorzaak worden gevonden voor de klachten. Dit kan bijvoorbeeld schade aan de wervelkolom zijn (bijv. een breuk), een zenuwbeknelling, een infectie of slijtage (artrose). Dit noemt men specifieke rugpijn. Verreweg het grootste gedeelte van rugklachten schaalt men onder aspecifieke rugklachten. Hierbij is de lichamelijke oorzaak van de pijn niet duidelijk. Wat meestal wel duidelijk is, is welke factoren meespelen bij het ontstaan. Hier valt vaak iets aan te doen. Zo blijkt dat bij aspecifieke rugpijn een verstoorde balans tussen de belasting (de krachten op de rug) en de belastbaarheid (wat iemand lichamelijk, maar ook geestelijk aankan) meespeelt. Zo kunnen dus zowel een overbelasting, maar ook te zwakke spieren, stress of onbewuste angst voor bewegen bijvoorbeeld een rol spelen. Meestal spelen er meerdere factoren tegelijk.

Symptomen van rugklachten

Rugklachten kunnen erg verschillen per persoon. In alle leeftijdscategoriën kunnen rugklachten ontstaan. De onderliggende oorzaak is vaak verschillend. De symptomen van rugklachten hangen samen met de oorzaak, maar veelvoorkomende symptomen kunnen bijvoorbeeld zijn:

• Zeurende pijn in de onderrug
• Uitstraling naar de billen en/of benen
• Stijfheid met bewegen
• Zeurende pijn in de bovenrug, eventueel met uitstraling naar de nek
• Pijn tussen de schouderbladen, eventueel met uitstraling naar de nek
• Stekende, schietende pijn met bewegen
• Moeite met bukken

Verschillende aandoeningen bij rugklachten

Ondanks dat het bij rugklachten moeilijk aan te wijzen wat er vaak op lichamelijk vlak aan de hand is, zijn er toch enkele veelvoorkomende aandoeningen die zich op een specifieke manier uiten.

Spit

Spit is een benaming voor de klachten waarbij het ‘in de rug schiet’. Dit is een acute klacht. Vaak geeft het een scherpe pijn, met daarna een verkrampt en stijf gevoel. Het ontstaat meestal bij een verkeerde beweging. Het schiet in de rug wanneer de rugspieren onvoldoende samenwerken en de activiteit die van de rug wordt gevraagd niet goed kunnen stabiliseren. Overbelasting, zwakke rugspieren en langdurig in één houding werken kunnen oorzaken zijn van spit. Spit gaat meestal vanzelf over binnen enkele weken. Het is verstandig om hierin zoveel mogelijk lichamelijk actief te blijven. Om de onderliggende oorzaken aan te pakken, kan uw fysiotherapeut u voorzien van adviezen en oefeningen om recidieven te voorkomen.

Ischias

Ischias is de term voor rugklachten waarbij de zenuw die vanuit de rug naar het been loopt, de nervus ischiadius, is geïrriteerd. Dit kan komen door een beknelling, beschadiging of ontsteking. Meestal komt dit door druk op de zenuw door een bepaalde houding, verhoogde spierspanning of een overbelasting. De klachten die bij ischias voorkomen zijn voornamelijk een zeurende pijn in de onderrug met uitstraling over de zijkant van het been naar beneden. Meestal ligt de onderliggende oorzaak in het verkeerd belasten van de rug. Echter kunnen ook slijtage of te zwakke spieren meespelen. De fysiotherapeut kan analyseren waar het probleem ligt en hier het behandelplan voor opstellen.

Core stability problematiek

Regelmatig zijn rugklachten terug te herleiden naar een slechte conditie van de spieren. Om dit te verduidelijken, kunnen we de wervelkolom symbolisch omschrijven als een tentstok die overeind wordt gehouden door spantouwen. Deze spantouwen zijn in het menselijk lichaam de kleine spieren die diep in het lichaam zitten, langs de wervelkolom. Wanneer deze spieren niet goed (samen)werken, moeten de grotere spieren, die verder van de wervelkolom af liggen, deze functie uitvoeren. Hierdoor komt er een vergrote spanning op deze spieren, wat kan leiden tot een vermoeid gevoel in de spieren en een zeurende pijn. Door de kleine spieren te trainen met specifieke oefeningen en de spanning op de grote spieren te verminderen (door bijvoorbeeld stretchoefeningen, dry needling of massage) kunnen deze klachten verholpen worden met fysiotherapie.

Hernia

Tussen de wervels bevinden zich tussenwervelschijven. Dit zijn een soort kussentjes gevuld met een gel-achtige vloeistof die als een schokdemper werken. Soms is er sprake van een uitpuiling van de vloeistof uit een schijf, welke tegen de zenuw aan kan drukken. Dit prikkelt de zenuw, wat een uitstraling veroorzaakt in het been. Dit uit zich meestal als een schietende scherpe pijn over de zijkant van het been tot in de voet. Soms is er ook sprake van tintelingen, gevoelloosheid in de huid en/of krachtsverlies in de spieren. Een hernia is een serieuze klacht, waarbij het belangrijk is om de juiste manier van bewegen en oefeningen uit te voeren zodat de druk op de zenuw zo snel mogelijk wordt verminderd. Meestal wordt de klacht na 3 maanden een stuk minder en is er geen operatie nodig. Uitstralingspijn in het been kan ook andere oorzaken hebben. De fysiotherapeut kan door een onderzoek meer duidelijkheid geven of er sprake lijkt van een hernia bij u én u voorzien van advies.

Artrose en degeneratie

Slijtage van de wervelkolom wordt ook wel spondylose genoemd. Degeneratie is een normaal verouderingsproces, waarbij dit in de wervelkolom kan resulteren in een verminderde kwaliteit van het kraakbeen. Dit kan klachten opleveren, die vooral aanwezig zijn in de ochtend en na een periode van stilzitten. Gelukkig valt er nog vaak veel resultaat te behalen bij spondylose. Met de rug te versoepelen, versterken en het beweegpatroon aan te passen (meer afwisselend bewegen) kunnen de klachten worden gestabiliseerd of verminderd. De fysiotherapeut kan jou advies geven welke oefeningen en tips hierbij bij jou het belangrijkste zijn.

Kanaalstenose

Kanaalstenose is een vernauwing van het wervelkanaal in de onderrug. In dit wervelkanaal lopen zenuwen vanuit de hersenen naar de ledematen van het lichaam. Dit wervelkanaal kan vernauwd raken door bijvoorbeeld slijtage of een uitstulping van de tussenwervelschijf. Kanaalstenose komt vooral voor op oudere leeftijd. Door de vernauwing kan de zenuwbundel in de bedrukking raken. Dit geeft pijn in een of beide benen, vooral bij staan en lopen. De klachten zijn minder bij zitten of bukken. De behandeling bij kanaalstenose bestaat in eerste instantie vaak uit fysiotherapie. Met oefeningen kan de rug sterker en soepeler worden en daardoor kunnen de zenuwen meer ruimte krijgen. Soms is er echter meer nodig, bijvoorbeeld een injectie of een operatie.

Veelgestelde vragen rondom rugklachten

Ik ben door mijn rug gegaan, wat nu?

Geen paniek, het door de rug gaan overkomt iedereen wel eens. Ondanks dat de pijn erg hevig kan zijn, neemt deze vaak snel af in intensiteit. Blijf zoveel mogelijk in beweging, beperk bedrust en probeer je dagelijkse activiteiten en werkzaamheden naar kunnen te blijven uitvoeren. Doe, wanneer mogelijk, specifieke oefeningen voor je rug om deze te ontspannen en meer mobiel te krijgen.

Heb ik een hernia?

Veel mensen denken bij rugklachten direct aan een hernia. Logisch, want dit is een enorm vervelende klacht. Gelukkig is het in de meeste gevallen niet zo. Maar waaraan herken je een hernia mogelijk wel? Er is bij een hernia sprake van een schietende pijn naar de voet vanuit de rug. Meestal staat de pijn in het been op de voorgrond ten opzichte van de rugpijn. De schietende pijn wordt geprovoceerd met hoesten, niezen en persen. Er kan ook sprake zijn van tintelingen in het been en/of een doof gevoel in de huid.

Is het schadelijk om te bewegen met rugklachten?

Pijn is een waarschuwingssignaal van het lichaam. Dit staat echter niet gelijk aan schade. Het is bij rugklachten vaak niet schadelijk en juist erg belangrijk om te blijven bewegen. Als je niet beweegt, worden de klachten vaak erger doordat je verkrampt en een verkeerde houding aanneemt. Met beweging kunnen de spieren in de rug herstellen omdat er een betere doorbloeding en afwisseling in het aan- en ontspannen van de spiervezels plaatsvindt. Zorg er wel voor dat je beweegt op een verstandige manier: afwisselend, binnen de pijngrens en niet overdreven zwaar tillen.

Tips om rugklachten te voorkomen

Ondanks dat rugklachten meestal relatief onschuldig zijn, is het natuurlijk het prettigst om ze te voorkomen. Gelukkig zijn er een aantal dingen die je kan doen om het risico op het krijgen van rugklachten te verminderen. Hier een aantal tips:

• Beweging Ons lichaam is niet gemaakt om lang achter elkaar stil te zitten. Zo is ook de wervelkolom en de omliggende spieren erbij gebaat om regelmatig in beweging te zijn. Dit voorkomt stijfheid en verbetert de spierfunctie. Probeer bijvoorbeeld op een makkelijke manier meer beweging in je dag te brengen door vaker de fiets te pakken en stukjes te wandelen.
• Sporten en gezond leven Hoe beter de algemeen lichamelijke kracht en conditie van het lichaam is, hoe kleiner de kans op het ontstaan van rugklachten. Dit geldt dus niet specifiek alleen voor de rugspieren, maar een algeheel fitter lijf verkleint de kans op rugklachten! Zoek hierbij dus vooral een sport die je leuk vindt. Ook roken en overgewicht zijn factoren waar je iets aan kan doen.
• Ontspanning Het blijkt uit onderzoek dat er een groot verband is tussen (werk)druk, angsten, stress en het ontstaan van rugklachten. Een goede mentale gezondheid is dan ook een enorm belangrijke factor in het voorkomen van rugklachten.

Wanneer moet ik langs de fysio voor mijn rugklachten?

Met rugklachten ben je meestal op de juiste plek bij de fysiotherapeut. Deze kan door de rug goed te onderzoeken een (vermoedelijke) diagnose stellen en een plan van aanpak maken om hier zo snel mogelijk vanaf te komen. Maar wanneer moet je nu precies aan de bel trekken bij jouw fysio?

• Wanneer jouw rugklachten niet overgaan na enkele weken
• Wanneer je niet weet wat de oorzaak is van jouw rugklachten
• Wanneer je vaker periodes van rugklachten hebt en wil weten hoe je dit kan voorkomen
• Wanneer je je afvraagt welke oefeningen je het beste kan doen bij rugklachten

Wanneer moet ik langs de dokter voor mijn rugklachten?

Soms is het nodig om langs de dokter te gaan omdat er mogelijk meer nodig is dan alleen fysiotherapie of omdat er mogelijk ook andere dingen spelen. Dit kan ook in overleg met de fysiotherapeut. Het is belangrijk om naar een dokter te gaan wanneer:

• Er naast pijn ook sprake is van uitval van spieren in de benen
• Een val de oorzaak is van de pijn
• De pijn zo hevig is dat er pijnmedicatie nodig is
• U kanker hebt (gehad)
• Er naast de rugklachten ook sprake is van koorts
• Het niet meer lukt om ontlasting op te houden

Mogelijke behandelingen tegen rugklachten

De behandeling van rugklachten kan uit verschillende opties bestaan. Iedereen is anders en elk lichaam vergt een persoonlijke aanpak. Meestal bestaat de behandeling van rugklachten uit een gedegen advies hoe men het beste kan omgaan met de rugklacht in het dagelijks leven. Dit heeft bij rugklachten namelijk veel invloed op het herstel. Een fysiotherapeut kan jou adviseren hoe je het in jouw dagelijks leven het beste kan aanpakken. Daarnaast is het doen van oefeningen erg belangrijk. Deze oefeningen zijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaken, gericht op het versterken en mobieler maken van de rug. Dit kan worden aangevuld met manuele therapie, dry needling, taping en/of massages wanneer de fysiotherapeut dit nodig acht